Groot Heiligland

9, detail foto 1909, Beeldbank NHA

#9, 145: Trapgevel, gedeeltelijk gesloopt en vervangen door halfcirkelvormige rollaag.

Kozijnen, verdieping, gedekt door twee halfcirkelvormige boogjes waarboven ellipsvormige grootere boog. Begin XVII.

Nieuwbouw 1910 (Kadastrale Kaart), Bouwdossier 1909..

#37, 344.

Waarschijnlijk gesloopt voor de uitbreiding van het St. Elisabethsgasthuis 1923-1925.

49-85, 1907, Beeldbank NHA; Temminck @.
47-61, 1904, Beeldbank NHA; Nieuwenhuyzen, 94; Ach Lieve Tijd @.

 #49 t/m/ 85, 151: Gasthuishuisjes. Reeks van eenvormige huisjes met trapgevels, met lisene op console. Vlakke gevelkozijnen met ellipsboog. Voor de huizen de oude stoep met bank. Hoewel hoogst eenvoudig, geven deze geveltjes een zeer goed bewaard beeld van de oude staat. Begin XVII,

Nos. 49-61 zijn sedert afgebroken en vervangen door nieuwe gebouwen voor den dienst van het Gasthuis.

 

Gegevens uit Kersbergen 1931: de zg. nummerhuizen liepen vanaf de Minnebroederssteeg, tot aan de hoek (20 huizen, 106 meter lang), dan de hoek om langs de Gasthuisvest tot bijna aan de Kleine Houtstraat (7 huizen met een andere structuur). Mogelijk oorspronkelijk bestemd voor proveniers, maar algauw verhuurd.

Onder- en bovendeur, elk met een ijzeren klopper. Voorheen met kruiskozijnen, waarvan de onderste twee ramen met buitenluiken konden worden afgesloten. De huizen langs het Heiligland zijn gebouwd tussen 1608 en 1616 (vgl het jaartal 1612 op de poort naar het Gasthuis). Deze hadden een achterhuis, met stookplaats en bedstede. Stoepbank. Tussen voor- en achterhuis oorspronkelijk pomp, privaat en keuken. De huidige keukens dateren uit 1872.

In de nummerhuizen 7 en 8 links van de ingangspoort (nr. 59 en 61) was van 1701 tot 1895 de Stadsapotheek gevestigd. Deze huizen hadden klokgevels en een gezamenlijke omlijste ingang.

 

Nr 49-61 afgebroken in 1906. De overgebleven 12 huisjes zijn in 1931 doorgebroken, van hun achterzijde beroofd en door het ziekenhuis in gebruik genomen. Nadat het hele gebouw in 1971 door het ziekenhuis was verlaten, zijn de huisjes door Diogenes Haarlem aangekocht en in 1974-5 als woningen (19 wooneenheden) hersteld. In 1992 overgedragen aan Hendrick de Keyser. De oude indeling is in 1931 geheel verloren gegaan, maar o.g.v. de plattegrond in olieverf, in 1754 vervaardigd door de timmerman van het huis en opgenomen in de beschrijving van 1756 van Pieter Langendijk te reconstrueren, zie Jongens c.s., p. 98-9; R. Meischke e.a., Huizen in Nederland: Friesland en Noord-Holland 1993, 196-7.

Foto’s van J.H. Fortgens (1882-1975) van de achtergevels tijdens de afbraak in 1931 in Beeldbank NHA, niet beschikbaar voor download.

49-85, plaat Van der Steur

#42: De drie kozijnen gelijkstraats afgedekt door tudorbogen met aanzet- en sluitsteenen van bergsteen.

Het overigen deel van den oorspronkelijken gevel is verdwenen. Begin XVII.

 In 1909 door aannemer B. Hagen verbouwd voor een smederij met daarboven een woning. (Haarlem: de Heiliglanden en de Kamp, Architext Haarlem 1988)

44. Verwershofje. Enkele huisjes kijken uit op de Ravelingsteeg. Ingang nr. 14. Gesticht 1593 door Margaretha Klaes Lotsendochter, de weduwe van Jan Janszoon Verwer, oorspronkelijk 7 woningen. Afgebroken in 1935 en vervangen door 4 woningen.

#62, 80: Trapgevel met lisene op console; de console tevens dienstdoende als sluitstuk van den strek van het zoldervenster. Deze strek is aan de bovenzijde segmentvormig, de overige raam- en deuropeningen zijn afgedekt met ellipsvormige ontlastingsbogen met aanzet- en sluitsteenen van bergsteen.

#68, 152: Kleine woning zonder verdieping; de deur- en raamopeningen gedekt met ontlastingsboog, ellipsvormig en voorzien van aanzet- en sluitsteenen van bergsteen.

#72, 153: Kleine woning. Deur- en raamopeningen gedekt met  ellipsvoprmige ontlastingsboog met aanzet- en sluitstukken. Begin XVII. 

De nrs 62, 68 en 72 zullen gesneuveld zijn bij de bouw van de oostvleugel van het Frans Hals Museum, nu nr. 62, tussen 1908 en 1913. 

47-61, achtergevels tijdens de afbraak in 1931, foto van J. H. Fortgens (1882-1975), uit: Meischke c.s., p. 197.
44, Verwershofje Noordwesthoek, B. Zweers 1904, Beeldbank NHA; ook in Bulte c.s., p. 34; vgl. ook Peetoom@.

Groot Heiligland