Damstraat

Pentekening P.C. la Fargue (niet: de la Fargue), ca 1760. Uit Jaarboek Haerlem 1970, p. 216, @ bron onbekend. @Het derde pand rechts moet nr. 13 zijn, hoewel vergelijking met de aquarel van P. van Looy (1879) en latere afbeeldingen nogal wat verschillen laat zien. Het derde pand links is nr. 16.

1, hoek Klokhuisplein

Volgens Joh. Enschedé, Enschedé aan het Klokhuisplein, Vrieseborch 1991, al in 1891 vervangen door nieuwbouw voor de firma Enschedé. Trapgevel met blokjes. Gedateerd V.H.F. 1650.

Klein Verkoophuis van G.H. Heutinck Azn (huishoudelijke artikelen), Wieringa, p. 44.

Het huis nr. 3, woonhuis van de familie Enschedé gedurende 5 generaties, had een lijstgevel en omlijste ingang, eind XVIII/begin XIX. De nrs 1 en 3 werden in 1890-1891 samengevoegd tot een nieuw huis met de ingang aan het Klokhuisplein.

3, Van A & W, 68: XVII gevelfragment, in bergsteen en gebakken steen, Tudorbogen boven vensters. (Ongetwijfeld bedoeld: nr. 5.)

#5, 126: Trapgevel met één doorloopenden cordonband, waarop een zoldervenster gedekt door ellipsboog met aanzet- en sluitstukken. Het midddensluitstuk met console waarop lisene. De onder het zolderraam geplaatste twee luiken hedekt door vlakke ellipsbogen, de daaronder geplaatste ramen met tudorbogen, alle voorzien van hoek- en aanzetsteenen. Hoekblokken in de neggen der kozijnen langs de zijpenanten van den gevel en de trappen van den topgevel. Enkele ankers met lelievorige uiteinden. Begin XVII.

Afgebroken 1920-1922 voor nieuwbouw van de firma Enschedé. (Beeldbank NHA)

Van A & W, zie onder nr. 3. Bouwdossier 1919.

VL, 29: beneden gewijzigd.

Zie ook foto in Wiegel, 121.

#7, 367: Hardsteenen borstwering met ornament, overigens vlakke gevel. Circa 1730. 

Nrs. 7-9-11 gesloopt 1907 voor nieuwbouw van de firma Enschedé. (Bouwdossier)

 

1-3-5, 1891, Beeldbank NHA, ook in Wieringa, p. 44; Jb. Haerlem1970, p. 218; 1977, p. 158.
5-15, pentekening J.G. Veldheer 1904, Beeldbank NHA
5, 12/1919, Beeldbank RCE, ook in Vermeulen
13, aquarel P. van Looy, 1879 vóór de verbouwing in dat jaar, Beeldbank NHA, ook in Bottelier, p. 30.
13, Plaat 25, Van der Steur. Hierop is de trapgevel nog te zien, die volgens de beschrijving al verdwenen was.
13, aquarel O. Hd(?) 1924, Beeldbank NHA. Aldaar ook een foto uit 1919.

#13, 127: De ramen der eerste verdieping gedekt door tudorbogen voorgekraagd op consoles waarvan de beide buitenste versierd zijn met leeuwenmasker, de beide andere een mannen- en vrouwenkop dragen. De bogen van geprofileerden steen. Boven de bogen een cordonband waarop twee ramen en daarboven op een cordonband één raam; allen gedekt met tudorbogen van geprofileerden steen, waarvan de profilen langs de neggen der ramen omloopen en eindigen in een sokkel.

De gevel ter zijde op een console overgebouwd. De trapgevel en de zeer sierlijke bekroning is verdwenen. De daarvan afkomstige stukken berusten bij de Gemeente Haarlem. De gevelankers zijn fraai gesmeed. Begin XVII.

Van A & W, 68: fraai uitgevoerde consoles met maskers die, ofschoon ongetwijfeld XVII, toch niet in de bedoeling van de oorspronkelijke ontwerper gelegen schijnen te hebben, top met fronton bekroond, moderne pui, kozijnen vernieuwd.

VL 84: trapgevel, Haarlems type, gewijzigd.

Oorspronkelijk “De Drije Gecroonde Vijzels”, sinds begin XVIII “De Witte Leeuw” geheten, tuitgevel van het Haarlemse type (oorspronkelijk trapgevel). Afgebroken 1920-1922 voor de nieuwbouw van de firma Enschedé. 

De gevelsteen ’t Schildt van Vrankrijck (Bottelier, 127; volgens van Graafeiland: De Drije Gecroonde Vijzels) en twee andere stenen, te zien op de tekening van P. van Looy, waren voor 1919 al verwijderd. De voorstellingen waarschijnlijk in 1878 (of al begin XVIII?), de lege cartouches en de pui in 1897, de trapgevel mogelijk toen ook al, maar zeker voor 1907. (Vgl. van Graafeiland, 212-213)

15-17, z.j. Beeldbank RCE

#15: 342 (halsgevel met rollaag en vlakke geprofileerde deklijst)

Gesloopt voor de bouw van een fabriek van de firma Enschedé 1924. (Bouwdossier 1922)

#17, 386: Halsgevel met sierlijke getoogde deklijst met ornament, aanzetstukken met dolfijn en versiering, waarin:

ANNO 1730.

VL, 207: halsgevel met gebeeldhouwde bekroning, onder de krullen: 1732.

Bedrijfspand van Teylers Stichting, verbouwd 1917. (Bouwdossier)

17-19-21,1790-1800, kopergravure uitg. B. Mourik, eind XVIII, Beeldbank NHA
25-27, Gerrit Berckheyd, detail van Gezicht op het Spaarne bij de Waag, ca 1670-85, Frans Halsmuseum, bruikleen Rijksmuseum. Nr. 25: getordeerde pinakels op de trappen van de trapgevel. Huidige gevel, Rijksmonument, ca 1720, #, 362.
2, hoek Lange Veerstraat, 1931, Beeldbank NHA
16, Aquarel van P. van Looy (1853-1930), 1904 (?), Beeldbank NHA

#2, 350

De even zijde van de Damstraat is afgebroken in 1930 om de straat te verbreden.

 #16, 275: Gevelsteen, voorstellende een wijnpers met arbeiders. Daaronder:

ANNO-IN DE WYNPAERS-1645.

Aanvullende tekst (Gonnet):

Sprekend uithangteken. Den 5en April 1639 kocht Ysaack de Wijn, bakker, een huis in de Damstraat, “daar de nieuwe rosijncorff uithangt.” Maar hij kon geen vrede hebben met een blazoen dat niet van hemzelven sprak en deed de rosijnkorf in 1645 plaats maken voor een gevelsteen, waarin een wijn-pers de hoofdfiguur is.

Geveltop gesloopt in 1903. Het huis is verbouwd in 1910, zie Jaarverslag-Haerlem 1910, met tekening van J. London, en tenslotte gesloopt in 1930. De gevelsteen werd door de Ver. Haerlem voor fl. 100.- gekocht en in 1913 aan de gemeente geschonken voor het Frans Hals Museum. (Jaarboek Haerlem 1977, p. 131-132; van Graafeiland, 198-200)

Zie ook la Fargue ca 1760.

In 2003 gerestaureerd en gepolychromeerd, en in de tuinmuur van het museum aan het Klein Heiligend geplaatst.

 

16, plaat Van der Steur
Foto GAdH, 2024
Damstraat, 1889-1891, Beeldbank NHA. Links nr. 16, rechts 13-15-17. In Jaarboek Haerlem 1970, p. 21, ca 1902 gedateerd, ook in Team Erfgoed 2019, p. 45.
De gevelsteen met het wapen van Karel V, nu in de hal van het Frans Hals Museum, zou afkomstig zijn van een huis in de Damstraat. (Bottelier, p. 85, 124) Van Graafeiland, 190, 231-234, ziet voor deze lokalisering geen grond, zie Grote Markt 25.